۴۷ درصد از پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی کردند که تا سال ۲۰۳۵، جهان عمدتاً به دو بلوک «هم‌سو با چین و هم‌سو با آمریکا» تقسیم خواهد شد
اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» نتایج تازه‌ترین نظرسنجی سالانه خود تحت عنوان «پیش‌بینی جهانی» را روز چهارشنبه ۱۲ فوریه (۲۴ بهمن) منتشر کرد.
به گزارش بیپ نیوز، این نظرسنجی از بین ۳۵۷ استراتژیست و کارشناس بین‌المللی از ۶۰ کشور جهان انجام شده تا روند تحولات جهانی در ۱۰ سال آینده را پیش‌بینی کند. پاسخ‌دهندگان شامل افراد شاغل در حوزه‌های خصوصی، سازمان‌های غیرانتفاعی، دانشگاه‌ها، موسسات آموزشی، دولتی‌ها و سازمان‌های چندملیتی بوده و نزدیک به ۵۵ درصد از آن‌ها آمریکایی هستند.
۴۷ درصد از پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی کردند که تا سال ۲۰۳۵، جهان عمدتاً به دو بلوک «هم‌سو با چین و هم‌سو با آمریکا» تقسیم خواهد شد. در میان این گروه، نزدیک به ۶۰ درصد انتظار دارند که روسیه، ایران و کره شمالی به‌عنوان متحدان رسمی چین در این بلوک قرار گیرند، البته با این مفروض که چین رهبری این ائتلاف را بر عهده خواهد داشت.
یورونیوز که گزارشی از این نظرسنجی منتشر کرده، نوشته به‌طور کلی، کمتر از نیمی از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی (۴۶ درصد) موافق بودند که محور در حال ظهور روسیه، ایران، چین و کره شمالی تا سال ۲۰۳۵ به متحدان رسمی یکدیگر تبدیل خواهند شد. البته بسیاری از پاسخ‌دهندگان این تحولات احتمالی را با خطر وقوع جنگ جهانی مرتبط می‌دانستند.
در میان افرادی که پیش‌بینی کردند جهان به دو بلوک هم‌سو با چین و هم‌سو با آمریکا تقسیم خواهد شد و چین، روسیه، ایران و کره شمالی به متحدان رسمی تبدیل خواهند شد، ۶۲ درصد انتظار داشتند که در یک دهه آینده جنگ جهانی دیگری رخ دهد. در مقابل، در میان سایر شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، این رقم به‌مراتب کمتر و در حدود ۳۳ درصد بود.
چرا چین راضی به ائتلاف رسمی با روسیه، ایران و کره شمالی نخواهد بود؟
ملانی هارت، مدیر گروه مطالعاتی چین در شورای آتلانتیک معتقد است که جهان از نظر اقتصادی به یک ساختار بلوک‌بندی حرکت می‌کند که در آن ایالات متحده و متحدانش در برابر بلوک هم‌سو با چین قرار می‌گیرند، اما این روند هنوز در مراحل آغازین خود قرار دارد. میزان پیشرفت این روند تا حد زیادی به این بستگی دارد که ایالات متحده بتواند بر تردیدهای سیاسی داخلی خود غلبه کند و بار دیگر نقشی فعال در شکل‌دهی نظم اقتصادی جهانی از جمله مذاکره بر سر توافق‌های تجاری برای دسترسی به بازارهای جدید ایفا کند.
با ادامه این تغییرات، ممکن است بلوک‌های اقتصادی جدیدی شکل بگیرند؛ برای مثال، یک ساختار تجاری چندجانبه جدید که در آن ایالات متحده و متحدانش در مرکز یک بلوک تجاری جهانی قرار دارند، اما چین از پیوستن به آن محروم خواهد بود. در همین حال، چین مشغول ایجاد گزینه‌های اقتصادی خود، مانند مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای (RCEP) در آسیا خواهد بود و ایالات متحده نیز متقابلا در این زمینه منفعل باقی مانده است.
خانم هارت معتقد است که چهار کشور چین، روسیه، ایران و کره شمالی شرکایی با منافع مشترک روشن، علی‌الخصوص در مورد تمایل به تضعیف ایالات متحده و نظم بین‌المللی لیبرالهستند؛ اما متحدان واقعی محسوب نمی‌شوند.
وی افزود: «نیاز چین به ادغام در اقتصاد جهانی احتمالاً محدودیتی برای تعمیق این شراکت ایجاد خواهد کرد و مانع از آن می‌شود که این همکاری در آینده به یک ائتلاف رسمی مشابه اتحاد ایالات متحده با شرکای خود در ناتو تبدیل شود.»
حزب کمونیست چین مشروعیت رژیم خود—یعنی جلب حمایت مستمر مردم چین— را تا حد زیادی بر اساس توانایی خود در تحقق رشد اقتصادی قرار داده است. این موضوع، تمایل چین به پیوستن به یک ائتلاف جامع با روسیه، ایران یا کره شمالی را محدود می‌کند، زیرا پکن نمی‌خواهد به این کشورها بپیوندد و در یک برهوت اقتصادی قرار گیرد که شرکت‌های چینی را از قدرت‌های فناوری پیشرو جهان جدا کند.
یک سلاح هسته‌ای تا سال ۲۰۳۵ مورد استفاده قرار خواهد گرفت
نزدیک به نیمی از پاسخ‌دهندگان در نظرسنجی شورای آتلانتیک پیش‌بینی کردند که یک سلاح هسته‌ای تا سال ۲۰۳۵ مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
از آغاز عصر اتمی و به‌ویژه از نیمه دوم جنگ سرد، تلاش‌ها برای ممانعت از اشاعه تسلیحات هسته‌ای به منظور جلوگیری از دستیابی کشورهای بیشتر به مرگبارترین سلاح جهان کمابیش موفقیت‌آمیز بوده است. از طرفی، پس از آن که ایالات متحده در سال ۱۹۴۵ از این نوع سلاح استفاده کرد، هیچ کشوری تاکنون از سلاح هسته‌ای در جنگ استفاده نکرده است.
اما بر اساس نظر پاسخ‌دهندگان در این نظرسنجی، در یک دهه آینده ممکن است تحولات نگران‌کننده‌ای هم در زمینه اشاعه و هم در زمینه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای رقم بخورد.
براساس این نظرسنجی، ایران محتمل‌ترین کشور برای تبدیل شدن به یک قدرت هسته‌ای جدید در آینده است، اما تنها کشور بالقوه نخواهد بود.
در این نظرسنجی، ۸۸ درصد از پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی کردند که دست‌کم یک کشور جدید در دهه آینده به سلاح هسته‌ای دست خواهد یافت، که اندکی بیشتر از ۸۴ درصد پیش‌بینی‌شده در نظرسنجی سال قبل است.
همانند نظرسنجی قبلی، تقریباً سه‌چهارم پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی کردند که ایران از وضعیت کنونی خود فراتر رفته و در ده سال آینده به باشگاه کشورهای دارای سلاح هسته‌ای ملحق خواهد شد، که آن را به بارزترین نامزد برای تبدیل شدن به یک کشور هسته‌ای در آینده تبدیل می‌کند.
واکنش‌های مختلفی از جمله حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران تا آغاز دور جدیدی از مذاکرات هسته‌ای با تهران ممکن است در سال‌های آینده رقم بخورد. شاید به رسمیت شناختن این سناریوها، باعث شده باشد که بیش از یک‌سوم پاسخ‌دهندگان نظرسنجی امسال پیش‌بینی کنند که اسرائیل تا سال ۲۰۳۵ وارد جنگ مستقیم با ایران خواهد شد.
آیا دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای اجتناب‌ناپذیر است؟
آلن پینو، افسر پیشین اطلاعات ملی ایالات متحده برای خاورمیانه در این زمینه می‌گوید: «اینکه آیا ایران به سلاح هسته‌ای دست خواهد یافت، به انتخاب‌های سیاستی ایران، اسرائیل و ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای تهران بستگی دارد.»
در حال حاضر، ایران همچنان به طور رسمی از قصد خود برای تولید سلاح هسته‌ای انکار می‌کند، اما در سال گذشته، مقامات ایرانی بیشتر از قبل درباره نیاز به سلاح هسته‌ای صحبت کرده‌اند، چرا که فشار بر ایران به دلیل اقدامات نظامی اسرائیل علیه محور مقاومت تهران و خود ایران افزایش یافته است.
ضعف‌های نظامی و اقتصادی ایران باعث شده تا بحث‌های جاری بین میانه‌روها و اصولگرایان در ایران در مورد جهت‌گیری سیاست خارجی و هسته‌ای کشور شدت بیشتری بگیرد. میانه‌روها خواستار مذاکره برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای رفع تحریم‌های اقتصادی و گشایش در تجارت و سرمایه‌گذاری با غرب و کشورهای خلیج فارس هستند. در مقابل، اصولگرایان بر این باورند که ایران باید بر سیاست‌های منطقه‌ای خود، وضعیت آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای، پیوندهای رو به رشد خود با روسیه و چین و موضع‌گیری سخت‌گیرانه در برابر ایالات متحده و غرب تاکید کند تا بازدارندگی و تاب‌آوری خود را بازسازی کند.
ایران باید تصمیم بگیرد که کدام سیاست را دنبال کند و مهم‌ترین مسئله‌ای که در ذهن خواهد بود، این است که کدام رویکرد، یا ترکیبی از هر دو، بهترین تضمین برای بقای جمهوری اسلامی خواهد بود، که اولویت اصلی او است.
مقامات اسرائیلی همچنان به نظارت دقیق بر برنامه هسته‌ای ایران ادامه می‌دهند و هشدارهای خود را تکرار خواهند کرد که اگر ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای باشد، اسرائیل از نیروی نظامی استفاده خواهد کرد. مقامات ارشد اسرائیلی احتمالاً معتقدند که شرایط برای انهدام یا عقب انداختن برنامه هسته‌ای ایران بدون تهدید بزرگ تلافی‌جویی فراهم است، اما به نظر می‌رسد که آگاهند که برای وارد آوردن آسیب دائمی، اسرائیل به حمایت نظامی ایالات متحده نیاز خواهد داشت.
دولت ترامپ مصمم است تا کارزار موسوم به فشار حداکثری تحریم‌ها علیه ایران را که پیش‌تر در دستور کار داشت، بازگرداند تا ایران را مجبور به پذیرفتن یک توافق هسته‌ای جدید و محدود کردن رفتارهای منطقه‌ای خود کند. با توجه به اینکه ایران اکنون به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده برای ساخت چند بمب دارد و تحریم‌ها ممکن است مدت زمان طولانی برای اثرگذاری نیاز داشته باشند، گزارش‌ها حاکی از آن است که تیم انتقالی ترامپ امکان حمله پیش‌دستانه به تاسیسات هسته‌ای ایران را بررسی کرده بودند. البته ممکن است این گزینه را برای ترساندن ایران و وادار کردن آن به پذیرش مذاکرات علنی کرده باشند، اما به وضوح دولت ترامپ نشان می‌دهد که آماده است فراتر از تحریم‌ها و دیپلماسی برای دستیابی به اهداف خود عمل کند.
با توجه به اینکه محور مقاومت ضربه خورده، ایالات متحده فرصت فوق‌العاده‌ای دارد که می‌تواند با همکاری اسرائیل، متحدان عربی و کشورهای اروپایی، از فشار اقتصادی و دیپلماتیک همراه با تهدید استفاده از نیروی نظامی برای دستیابی به توافقی استفاده کند که ایران را از آستانه هسته‌ای شدن عقب براند و سیاست‌های منطقه‌ای آن را محدود کند.
آنچه جدید است؛ کشورها و قلمروهایی که در ده سال آینده به سلاح هسته‌ای دست خواهند یافت؟
در این نظرسنجی، ایران همچنان به‌عنوان محتمل‌ترین کشور شناخته می‌شود، به‌طوری که ۷۲٫۸ از پاسخ‌دهندگان در سال ۲۰۲۵ معتقدند که این کشور سلاح هسته‌ای به‌دست خواهد آورد. حال آنکه این پیش‌بینی در سال گذشته ۷۳٫۵ درصد بود.
در حالی که درصد پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی‌کننده دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای در ده سال آینده تقریبا ثابت مانده است، ۴۱٫۶ درصد از پاسخ‌دهندگان نیز پیش‌بینی می‌کنند که رقیب نزدیک ایران، یعنی عربستان سعودی، سلاح هسته‌ای به دست خواهد آورد.
آنچه جدید است، افزایش قابل توجه درصد پاسخ‌دهندگانی است که پیش‌بینی می‌کنند کشورهای دیگری نیز به این سلاح‌ها دست پیدا خواهند کرد. برای مثال، در نظرسنجی سال گذشته، یک چهارم پاسخ‌دهندگان معتقد بودند که کره جنوبی سلاح هسته‌ای خواهد داشت. در جدیدترین نظرسنجی، این رقم به ۴۰ درصد افزایش یافت.
۴۱٫۶ درصد از پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی می‌کنند که رقیب نزدیک ایران، یعنی عربستان سعودی، سلاح هسته‌ای به دست خواهد آورد
همچنین درصد پاسخ‌دهندگانی که انتظار دارند ژاپن به سلاح هسته‌ای دست یابد، نیز ده درصد افزایش یافت و از ۱۹ درصد در سال ۲۰۲۴ به ۲۹ درصد رسید. این در حالی است که ژاپن تنها کشوری است که تاکنون مورد حمله با سلاح هسته‌ای قرار گرفته و بازماندگان بمباران‌های هیروشیما و ناگازاکی حضوری برجسته در مخالفت با این سلاح در این کشور دارند.
اوکراین، تایوان و دیگر کشورها درصدهای کمتری دارند، اما همچنان درصدهایی قابل توجهی را نشان می‌دهند.
در نهایت، ۱۲٫۱ درصد از پاسخ‌دهندگان در سال ۲۰۲۵ بر این باورند که هیچ کشور دیگری سلاح هسته‌ای نخواهد داشت که این مقدار کمی کمتر از ۱۶٫۴ درصد در سال ۲۰۲۴ است.
عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان آسان‌تر از رسیدن به راه‌حل دو کشوری
پاسخ‌دهندگان در مورد پیشرفت در روابط اسرائیل و عربستان سعودی خوش‌بین‌تر از روند صلح اسرائیل و فلسطینی‌ها بودند. از زمان حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ توسط حماس به اسرائیل و جنگی که اسرائیل در غزه به راه انداخت، مقامات آمریکایی تلاش برای عادی‌سازی روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و عربستان سعودی را به تلاش برای ایجاد راهی برای رسیدن به یک دولت فلسطینی پیوند داده‌اند. عربستان نیز این شرط را برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل تعیین کرده است.
اما پاسخ‌دهندگان نظرسنجی اندیشکده شورای آتلانتیک—که این نظرات را قبل از آتش‌بس و توافق آزادی گروگان‌ها در ژانویه ۲۰۲۴ بیان کردند—در مورد احتمال عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی در دهه آینده، خوش‌بین‌تر از احتمال رسیدن به راه‌حل دو کشوری اسرائیل و فلسطین بودند.
۵۶ درصد پیش‌بینی کردند که اسرائیل تا سال ۲۰۳۵ روابط دیپلماتیک خود را با عربستان سعودی عادی خواهد کرد. در حالی که ۱۷ درصد پیش‌بینی کردند که اسرائیل در این مدت با یک دولت فلسطینی مستقل و حاکم همزیستی خواهد کرد. بیش از ۶۰ درصد از پاسخ‌دهندگان نیز پیش‌بینی کردند که وضعیت کنونی در مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها، با اراضی فلسطینی اشغالی، ادامه خواهد داشت.
آلن پینو، افسر پیشین اطلاعات ملی ایالات متحده برای خاورمیانه در این زمینه می‌گوید: «بی‌تردید، شرایط فعلی برای بحث در مورد دولت فلسطینی مناسب نیست. اکثریت بزرگی از اسرائیلی‌ها که هنوز از حمله حماس در ۷ اکتبر آسیب دیده‌اند، این ایده را به عنوان تهدیدی جدی برای امنیت اسرائیل رد می‌کنند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بارها درخواست‌های ایالات متحده برای گنجاندن مفهوم یک دولت فلسطینی در استراتژی پس از جنگ اسرائیل را رد کرده است. همچنین، راست‌گرایان در دولت فعلی اسرائیل خواهان الحاق بخش بزرگی از کرانه باختری، حفظ کنترل طولانی‌مدت بر نوار غزه و بازگرداندن شهرک‌های اسرائیلی به غزه هستند.»
اما مسئله فلسطینی‌ها احتمالاً از بین نخواهد رفت. فعالیت‌های ضداسرائیلی فلسطینی‌ها در کرانه باختری که تحت اشغال اسرائیل است، در حال افزایش است و اسرائیل بعد از بیش از یک سال جنگ هنوز نتوانسته است حملات حماس در غزه را به طور کامل سرکوب کند. افکار عمومی عربی از کشته و آواره شدن شمار زیادی از فلسطینی‌ها در پی عملیات‌های نظامی اسرائیل در غزه، به شدت عصبانی است و افکار عمومی جهانی به طور فزاینده‌ای علیه اسرائیل موضع گرفته‌اند زیرا تلفات فلسطینی‌ها افزایش یافته است.
۵۶ درصد پیش‌بینی کردند که اسرائیل تا سال ۲۰۳۵ روابط دیپلماتیک خود را با عربستان سعودی عادی خواهد کرد. در حالی که ۱۷ درصد پیش‌بینی کردند که اسرائیل در این مدت با یک دولت فلسطینی مستقل و حاکم همزیستی خواهد کرد
مسئله فلسطینی‌ها همچنان به عنوان مانعی برای ادغام کامل اسرائیل در منطقه باقی می‌ماند، هدفی که نتانیاهو به دنبال آن است و امیدوار است که این امر میراث او به عنوان باسابقه‌ترین نخست‌وزیر اسرائیل باشد.
احتمالاً باید در اسرائیل انتخابات جدیدی برگزار شود تا رهبری جدید به ایده افق سیاسی برای فلسطینی‌ها روی خوش نشان دهد، در غیر این صورت وضعیت کنونی تغییر نخواهد کرد. ایالات متحده نقش مهمی در این زمینه دارد و باید رهبران اسرائیل را تشویق کند تا فکر کنند چگونه موفقیت‌های نظامی خود را به یک استراتژی منطقه‌ای تبدیل کنند که شامل یک چشم‌انداز برای پایان دادن به مناقشه اسرائیلی-فلسطینی باشد.
سایر خبرها
نگران بازی با پرسپولیس نیستم
