۱۵ ماه جنگ ویرانگر و بی‌رحمانه در باریکه غزه در حالی به آتش‌بس منتهی شد که آینده این نقطه از جهان هنوز نامشخص است. سوال‌های زیادی در مورد اینکه پس از این ویرانی بزرگ چه بر سر غزه خواهد آمد مطرح شده که جواب آنها در متن آتش‌بس نیامده.
مهسا مژدهی: روز یکشنبه با اندکی تاخیر آتش‌بس در غزه برقرار شد. سلاح‌ها علیه این باریکه در شرایطی زمین گذاشته شدند که اسرائیل تا آخرین دقیقه دست از کشتار برنداشت. با همه اینها اهالی غزه که اغلب بر اثر جنگ اعضای خانواده خود را از دست داده و آواره شده‌اند، به محلی برمی‌گردند که زمانی خانه‌هایشان بوده است. بازسازی غزه دهه‌ها طول خواهد کشید و مشخص نیست چه گروهی متولی اینکار خواهد شد و کمک‌ها چطور به دست این گروه‌ها خواهد رسید.
چه کسی اداره غزه را به‌دست می‌گیرد؟
از میان همه چیزهایی که در مورد آینده غزه نمی‌دانیم، یکی هم این است که چه فرد یا گروهی قرار است در آینده قدرت را در دست داشته باشد. در متن آتش‌بس اشاره‌ای به چنین مساله‌ای دیده نمی‌شود و جای خالی آن از ساعت اول انتشار متن توافق دیده می‌شود. گفته می‌شود که حماس از روز اول مذاکرات حاضر نبوده تا درمورد مساله حاکمیت خود بر باریکه غزه چک‌وچانه بزند.
از سوی دیگر حماس مهم‌ترین چهره‌اش یعنی یحیی سنوار را از دست داده و هنوز مشخص نیست بعد از او دقیقا چه فردی در جایگاه رهبر گروه قرار گرفته است. برخی از محمد سنوار برادرش حرف می‌زنند که قدرت و نفوذ زیادی دارد. اما همه اینها در حد حدس و گمان باقی‌مانده است.
البته یکی از گروه‌هایی که از همین حالا خودش را برای اعمال قدرت بر غزه آماده کرده، تشکیلات خودگردان فلسطینی است که پس از آتش‌بس غزه، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: دولت فلسطین همان‌طور که بر سایر سرزمین‌های فلسطینی در کرانه باختری و قدس صلاحیت دارد، از صلاحیت قانونی و سیاسی برای اداره نوار غزه برخوردار است.
به‌نظر می‌آید دستکم ایالات متحده و اروپا مایلند تا تشکیلات خودگردان فلسطین اداره غزه را به دست بگیرد. برای آنها به دست گرفتن قدرت از سوی فتح به معنای پایان نفوذ سیاسی حماس و انزوای این گروه است که می‌تواند از تنش‌های آینده جلوگیری کند. نشریه پالتیکو در این مورد نوشته است مقامات کاخ سفید، وزارت خارجه و سایر آژانس‌ها به رهبری هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه کاخ سفید هفته‌ها را صرف تدوین این طرح کرده‌اند که شامل افزایش کمک‌های امنیتی واشینگتن به تشکیلات خودگردان فلسطین و اعطای نقش بیشتر به هماهنگ کننده امنیتی آمریکا در منطقه است.
طبق آنچه پالتیکو منتشر کرده بر اساس این طرح مورد حمایت آمریکا، کرانه باختری و نوار غزه در نهایت تحت حکومت واحد تشکیلات خودگردان فلسطین قرار می‌گیرند و حاکمیت مدنی و مسئولیت‌های امنیتی مجدداً تنظیم می‌شوند. این امر مستلزم یک دوره انتقالی برای حکومتی است که رهبری آن را فلسطینی‌ها با حمایت و مشارکت شرکای بین المللی بر عهده می‌گیرند.
گفته می‌شود مصر طرح دیگری در سر دارد و دنبال غزه‌ای است که به‌طور مشترک میان حماس و فتح اداره شود. یعنی شخصیت‌های تکنوکرات هر دو گروه به طور اشتراکی و به‌کمک یک کمیته باریکه غزه را اداره کنند. البته ظاهرا فتح و اسرائیل از طرح قاهره استقبال زیادی نکرده‌اند.فتح مایل نیست هیچ‌گونه همکاری با حماس داشته باشد و زیربار تشکیل کمیته با این گروه نمی‌رود و اسرائیل هم از اینکه جنبش فتح حاضر نشده تا در ۱۵ ماه گذشته، واقعه هفت اکتبر را محکوم کند خشمگین است.
با وجود فشارهای شدید، حماس همچنان قدرت غالب در غزه باقی مانده است و به نظر می‌رسد که پس از آتش‌بس نیز نقش مهمی در آینده این منطقه ایفا خواهد کرد. تحلیلگران معتقدند که حماس به دلیل حمایت‌های بین‌المللی و وضعیت نامناسب اسرائیل در بازگشت به جنگ، می‌تواند دوباره قدرت خود را بازسازی کند
غزه با چه بحران‌هایی روبه‌روست؟
طبق آمار رسمی نزدیک به ۴۷ هزار نفر در یک سال و سه ماه گذشته در غزه جان خود را از دست داده‌اند. زیرساخت‌های شهر به‌طور کامل ویران شده است و از باریکه غزه تقریبا تلی از خاک باقی‌مانده. شهر حتی دیگر بیمارستانی برای توانبخشی به آسیب‌دیدگان جنگی ندارد. بر اساس آتش‌بسی که از روز یکشنبه اجرایی شده، قرار است کمک‌های بین‌المللی از راه برسند تا غزه را بار دیگر سرپا کنند. اما سال‌ها زمان می‌برد تا آنچه از بین رفته بار دیگر اصلاح شود. سازمان ملل متحد تخمین می‌زند که جنگ غزه بیش از ۵۰ میلیون تن آوار بر جای گذاشته است که تخلیه این میزان آوار با بیش از ۱۰۰ کامیون و کار تمام وقت، بیش از ۱۵ سال طول می‌کشد.
جمعیت غزه حدود ۲.۳ میلیون نفر تخمین زده می‌شود که نیمی از آنها کودک هستند. از زمان آغاز جنگ، جمعیت این منطقه شش درصد کاهش داشته است. در طول ۱۵ ماه گذشته، بر اثر حملات اسرائیل دو نفر از هر ۱۰۰ نفر در غزه کشته شده و پنج نفر از هر ۱۰۰ نفر زخمی شده‌اند. حدود ۱۱ هزار و ۱۶۰ نفر مفقود شده‌اند، بسیاری زیر بیش از ۴۲ میلیون تن آوار مدفون هستند. همچنین ۱۰۰ هزار فلسطینی غزه را ترک کرده‌اند.
در مجموع حداقل ۶۰ درصد از تمام ساختمان‌ها در نوار غزه تخریب شده‌اند.حدود ۹۰ درصد از جمعیت غزه بی‌خانمان شده‌اند که این موضوع یکی از بالاترین آمارهای ثبت‌شده در درگیری‌های مدرن است. الجزیره نوشته است که برخی کارشناسان برآورد می‌کنند که پاکسازی ۴۲ میلیون تن آوار در غزه حداقل یک دهه زمان خواهد برد.
بیش از ۶۲۵ هزار کودک در سن مدرسه در غزه یک سال کامل بدون آموزش رسمی گذرانده‌اند.سیستم آموزشی غزه پس از بمباران‌های هوایی اسرائیل ویران شده است. بسیاری از مدارسی که تخریب نشده‌اند؛ به عنوان پناهگاه‌های موقت برای خانواده‌های بی‌خانمان استفاده می‌شوند. حدود ۸۸ درصد از مدارس آسیب دیده یا تخریب شده‌اند. حداقل ۵۰۳ نفر از کادر آموزشی کشته شده‌اند و تمام ساختمان‌های دانشگاهی در غزه تخریب شده‌اند.
بدون زیرساخت، کادر آموزشی یا تأمین منابع، سیستم آموزشی غزه را می‌توان کاملا فروپاشیده دانست و حالا این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان همه اینها را بازسازی کرد و باردیگر کودکان را پای کلاس درس نشاند.
۳۱۱۳۱۵
