یک روزنامه آمریکایی در گزارشی از روند مذاکره امریکا و روسیه نوشت: دو طرف برای اولین بار در سال های اخیر گفت‌وگوهایی گسترده‌ای، در عربستان سعودی برگزار کردند. علاوه بر موضوع اوکراین، روابط تجاری نیز در دستور کار قرار داشت.
به گزارش خبرگزاری بیپ نیوز، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی از روند اولین جلسه مذاکرات میان روسیه و آمریکا در ریاض پایتخت عربستان با عنوان «ایالات متحده و روسیه در حال پیگیری شراکت هستند: تغییری شگفت‌آور در روابط» نوشت:
ایالات متحده و روسیه روز سه‌شنبه گامی به سوی بازتنظیم چشمگیر روابط خود برداشتند و توافق کردند که برای پایان دادن به جنگ اوکراین، سرمایه‌گذاری مالی و بازگرداندن روابط عادی با یکدیگر همکاری کنند. دیدار میان مقامات ارشد هر دو کشور، نمایش قابل‌توجهی از حسن نیت پس از سه سال تلاش آمریکا برای منزوی کردن مسکو به دلیل تهاجم آن در سال ۲۰۲۲ بود.
مارکو روبیو وزیر خارجه آمریکا، پس از بیش از چهار ساعت مذاکره اعلام کرد که هر دو طرف توافق کردند روی یک توافق صلح برای اوکراین کار کنند و همچنین فرصت‌های چشمگیری که برای همکاری با روس‌ها وجود دارد، هم در حوزه ژئوپلیتیک و هم اقتصادی، بررسی کنند.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، گفت: «ما فقط به حرف‌های یکدیگر گوش نمی‌دادیم، بلکه یکدیگر را فهمیدیم.» او گفت: «دلایلی دارم که باور کنم طرف آمریکایی شروع به درک بهتر مواضع ما کرده است.»
این نشست، بزرگترین مذاکرات در بیش از سه سال گذشته میان این دو قدرت جهانی، آخرین تغییر رویکرد دولت ترامپ در کنار گذاشتن تلاش‌های غرب برای مجازات روسیه به دلیل آغاز مخرب‌ترین جنگ اروپا در چند نسل اخیر بود. این نشست نشان‌دهنده قصد آقای ترامپ برای کنار گذاشتن رویکرد دولت بایدن نسبت به مسکو بود، رویکردی که بر تحریم‌ها، انزوا و ارسال تسلیحات به اوکراین متمرکز بود و به کشته شدن ده‌ها هزار سرباز روسی کمک کرد.
مقامات آمریکایی حاضر در نشست ریاض، پس از مذاکره با طرف روسی، در صحبت با خبرنگاران به نقض قوانین بین‌المللی توسط روسیه در حمله به اوکراین، جنایات جنگی ادعایی آن یا سه سال ویرانی که گلوله‌باران و بمباران روسیه در بخش‌هایی از اوکراین به بار آورده بود، نپرداختند و حتی اشاره هم نکردند! در عوض، آن‌ها بارها آقای ترامپ را به‌خاطر تلاش برای متوقف کردن درگیری از طریق گفت‌وگو با روسیه به شیوه‌ای که رئیس‌جمهور پیشین انجام نداده بود، ستودند.پ
آقای روبیو گفت: «در طول سه سال گذشته، هیچکس دیگری نتوانسته چیزی شبیه به آنچه امروز دیدیم ایجاد کند، زیرا دونالد ترامپ تنها رهبر در جهان است که می‌تواند این کار را انجام دهد.»
این مذاکرات نشان داد که آقای ترامپ به جای ادامه فشار بر مسکو، مشتاق است با روسیه برای پایان دادن به جنگ همکاری کند، رویکردی که به احتمال زیاد بسیاری از خواسته‌های رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، را برآورده می‌کند، و او آماده است نگرانی‌های متحدان آمریکایی در اروپا را کنار بگذارد.
این نشست تقریبا یک دهه پس از آن برگزار شد که روسیه به نفع آقای ترامپ در انتخابات سال ۲۰۱۶ دخالت کرد، اما سپس مشاهده کرد که آقای ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود سیاست‌های کمی به نفع روسیه اتخاذ کرد.
نشست روز سه‌شنبه در عربستان سعودی نشانه‌ای بزرگ از آن بود که دوره دوم ریاست جمهوری آقای ترامپ می‌تواند بسیار متفاوت باشد. در اروپا و اوکراین، نگرانی‌ها احتمالاً افزایش می‌یابد که ایالات متحده و روسیه ممکن است تلاش کنند توافق صلحی را میان خود انجام دهند و کی‌یف و متحدان آمریکایی را کنار بگذارند.
رئیس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی از اوکراین نسبت به نشست روز سه‌شنبه به‌شدت واکنش نشان داد و اعلام کرد سفر برنامه‌ریزی‌شده خود به عربستان سعودی را به تعویق می‌اندازد. او قصد داشت روز چهارشنبه با رفتن به عربستان سعودی ،مراتب اعتراض خود را برای دعوت نشدن به این نشست ابراز کند.
آقای زلنسکی در حالی که در ترکیه به سر می‌برد گفت: «ما به این نشست روسی-آمریکایی در عربستان سعودی دعوت نشدیم. این برای ما یک شگفتی بود! فکر می‌کنم برای بسیاری دیگر هم همین‌طور بود.»
او تأکید کرد که انجام مذاکرات «پشت سر موضوعات کلیدی» نباید اتفاق بیفتد. وی افزود، هر تصمیمی «نمی‌تواند بر اوکراین تحمیل شود.»
این نشست کمتر از یک هفته پس از گفت‌وگوی تلفنی طولانی آقای ترامپ با آقای پوتین برگزار شد و در قصری در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، برگزار شد. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در تلاش است نقش کشورش را در صحنه جهانی ارتقا دهد.
مایکل والتز، مشاور امنیت ملی آقای ترامپ، و استیو ویتکاف، نماینده خاورمیانه و یکی از دوستان قدیمی آقای ترامپ، همراه با آقای روبیو در این نشست شرکت کردند. آقای ویتکاف این نشست را «مثبت، پرنشاط و سازنده» توصیف کرد.
هیئت روسی شامل یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی آقای پوتین، و کیریل دیمیتریف، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقل روسیه بود. دیمیتریف در گفتگو با تلویزیون روسیه جوی شاد را توصیف کرد و گفت: «جک‌های زیادی رد و بدل شد» و ناهار نیز «بسیار خوشمزه» بود. در همین حال، اوشاکوف اعلام کرد که دو طرف همچنین درباره آماده‌سازی برای دیداری بین آقای ترامپ و آقای پوتین بحث کردند. او جزئیاتی درباره زمان احتمالی این نشست ارائه نداد.
به نظر می‌رسد روسیه از مذاکرات روز سه‌شنبه برای جلب توجه آقای ترامپ به سودآوری و منابع طبیعی استفاده کرده است.روس ها استدلال می‌کردند که شرکت‌های نفتی آمریکایی و دیگر شرکت‌ها می‌توانند با از سرگیری تجارت در روسیه صدها میلیارد دلار سود کسب کنند.
آقای دیمیتریف که هفته گذشته با همکاری آقای ویتکاف آزادی یک معلم آمریکایی زندانی در روسیه را ترتیب داده بود، گفت که قصد دارد همکاری اقتصادی با ایالات متحده را از سر گیرد تا «ارتباطات دوباره برقرار شود، اعتماد بازسازی شود و موفقیت‌ها احیا شوند.»
آقای دیمیتریف در مصاحبه‌ای کوتاه در روز سه‌شنبه پیش از آغاز مذاکرات گفت: «شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکایی در روسیه تجارت بسیار موفقی داشته‌اند.» او با اشاره به مثالی درباره چگونگی بازسازی روابط تجاری بین کشورها افزود: «ما معتقدیم که در مقطعی آن‌ها بازخواهند گشت، چرا باید از این فرصت‌هایی که روسیه برای دسترسی به منابع طبیعی خود به آن‌ها داده است، صرف‌نظر کنند؟»
مفسران روسی ابراز امیدواری کرده‌اند که مذاکرات با دولت ترامپ و یک توافق صلح در اوکراین بتواند راه را برای ایالات متحده جهت لغو تحریم‌های شدید اعمال‌شده توسط دولت بایدن علیه مسکو هموار کند.شرکت‌های نفتی بزرگ غربی، از جمله اکسون موبیل، همراه با بسیاری از کسب‌وکارهای دیگر، سه سال پیش و در پی خشم ناشی از تهاجم گسترده آقای پوتین به اوکراین، از روسیه خارج شدند. آقای دیمیتریف گفت که تخمینی را به هیئت آمریکایی ارائه خواهد داد که نشان می‌دهد شرکت‌های آمریکایی با ترک روسیه، ۳۰۰ میلیارد دلار ضرر کرده‌اند.
آقای روبیو در گفت‌وگو با خبرنگاران پس از نشست روز سه‌شنبه، یک برنامه سه‌مرحله‌ای را که ایالات متحده و روسیه قصد دارند در ادامه انجام دهند، شرح داد.
او گفت که ابتدا هر دو کشور درباره نحوه رفع محدودیت‌هایی که بر سفارتخانه‌های یکدیگر در مسکو و واشنگتن اعمال شده است، مذاکره خواهند کرد؛ سفارتخانه‌هایی که پس از سال‌ها اخراج‌های متقابل با حداقل کارکنان مشغول به کار هستند.وی همچنین گفت که ایالات متحده با روسیه درباره «پارامترهای پایان جنگ اوکراین» گفت‌وگو خواهد کرد.
آقای روبیو گفت: «گفت‌وگو و مشورت با اوکراین، شرکای ما در اروپا و دیگران انجام خواهد شد. اما در نهایت، تلاش طرف روسی ضروری خواهد بود.» و در نهایت، وی گفت که روسیه و ایالات متحده به بررسی همکاری‌های جدید، هم در حوزه ژئوپلیتیک و هم در تجارت خواهند پرداخت. او این همکاری‌ها را «فرصت‌های فوق‌العاده‌ای که در صورت رسیدن این درگیری به یک پایان قابل قبول وجود دارد» توصیف کرد.
گفت‌وگوهای روز سه‌شنبه نخستین باری بود که پس از تهاجم آقای پوتین در اوایل سال ۲۰۲۲، هیئت‌های گسترده‌ای از مقامات ارشد آمریکایی و روسی به‌صورت حضوری با یکدیگر دیدار کردند.
در اروپا و اوکراین، خبر مذاکرات روز سه‌شنبه با سردرگمی و نگرانی مواجه شد. در حالی که آقای روبیو این مذاکرات را مقدماتی توصیف کرد، در اروپا انتقادات گسترده‌ای مطرح شد مبنی بر اینکه رویکرد آقای ترامپ نسبت به روسیه با متحدان ایالات متحده هماهنگ نشده است.
اما برای حاکم عملی عربستان سعودی، ولیعهد محمد بن سلمان، میزبانی این مذاکرات فرصتی بزرگ برای تحکیم جایگاهش به عنوان یک رهبر جهانی با نفوذی فراتر از خاورمیانه فراهم کرده است.
وزارت خارجه عربستان سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد که از روس‌ها و آمریکایی‌ها استقبال می‌کند «به‌عنوان بخشی از تلاش‌های پادشاهی برای ارتقای امنیت و صلح در جهان.»
مانند دیگر کشورهای خاورمیانه، عربستان سعودی از جانبداری در جنگ اوکراین خودداری کرده است.
این کشور کمک‌های انسانی به اوکراین ارسال کرده و در عین حال روابط نزدیکی با روسیه برقرار کرده است. زمانی که یک کنفرانس صلح برای اوکراین در ماه ژوئن گذشته در سوئیس برگزار شد و روسیه از آن کنار گذاشته شده بود، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از امضای بیانیه نهایی مشترک خودداری کردند.
*ترجمه: زهره نوروزپور
315 315
