یک روزنامه آمریکایی از صفر تا صد توافق تاریخی روز گذشته آمریکا و روسیه را در گزارشی مفصل مرور کرده و در نهایت به این نقطه ختم شده است که ظاهرا روسیه هیچ چیز نداد اما همه چیز را گرفت و زلنسکی احتمالا بازنده این جنگ سه ساله است!
به گزارش خبرگزاری بیپ نیوز، روزنامه واشنگتن پست در گزارشی مفصل درباره توافق آمریکا و روسیه با عنوان «ترامپ در اولین تماس اعلام‌شده از زمان بازگشت به کاخ سفید با پوتین گفت‌وگو کرد» نوشت:
در حالی که رئیس‌جمهور ایالات متحده تلاش خود را برای پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین آغاز کرده است؛ رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در روز چهارشنبه طی تماس تلفنی با رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین صحبت کرد. این اولین تماس عمومی آنها از زمانی است که ترامپ به کاخ سفید بازگشته و این قطع ارتباط طولانی‌مدت بین دفتر بیضی و کرملین را پس از سال‌ها شکسته است.
ترامپ در سخنانی گرم از رهبر روسیه که ۲۵ سال است روسیه را رهبری می‌کند و بارها به کشورهای همسایه حمله کرده و مخالفان قدرتمند خود را یا کشته، زندانی یا به تبعید فرستاده است، یاد کرد. ترامپ اعلام کرد که این دو مرد تصمیم گرفته‌اند به کشورهای یکدیگر سفر کنند و “توافق کردند که بسیار نزدیک با یکدیگر همکاری کنند.”
ترامپ که در ادامه روز با رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی نیز صحبت کرد، اظهار داشت که او و پوتین احتمالاً بدون حضور زلنسکی در عربستان سعودی “در آینده‌ای نه چندان دور” با یکدیگر دیدار خواهند کرد.
او به خبرنگاران در دفتر بیضی گفت: “فکر می‌کنم رئیس‌جمهور پوتین خواهان صلح است، و رئیس‌جمهور زلنسکی خواهان صلح است. و من نیز خواهان صلح هستم.” “فقط می‌خواهم ببینم که مردم دیگر کشته نمی‌شوند. ما خیلی از آن جنگ خاص دور هستیم، اما آن جنگی وحشیانه است.”
۹۰ دقیقه تماس و امتیازاتی که پوتین گرفت
تماسی که کرملین گفت نزدیک به ۹۰ دقیقه طول کشیده بود، اتحاد رو به رشد بین ترامپ و پوتین را نشان داد، به گونه‌ای که احتمالاً زلنسکی را نگران خواهد کرد. در ارائه اولین طرح کلی خود برای یک توافق صلح، ترامپ به شدت بر شرایطی متمرکز بود که روسیه بیشتر به آنها اهمیت می‌دهد، و به نظر می‌رسید که عضویت اوکراین در ناتو را رد کرده و عمده بار دفاع از اوکراین را بر دوش اروپا می‌اندازد.
ترامپ در مورد تلاش‌های اوکراین برای پیوستن به ناتو گفت: «من شخصاً فکر نمی‌کنم که این عملی باشد، مدت‌هاست که می‌گویند اوکراین نمی‌تواند به ناتو بپیوندد و من با آن مشکلی ندارم. من فقط می‌خواهم جنگ تمام شود، چه اوکراین به ناتو بپیوندد یا نپیوندد.»
بیانیه‌های ترامپ قبل از آغاز رسمی مذاکرات، امتیازات بزرگی به پوتین ارائه داده است. پوتین مدت‌هاست که خواسته تا پیوستن اوکراین به ناتو را مسدود کند و حتی اگر ترامپ قصد نداشت که کیف را وارد این اتحاد کند، می‌توانست این امکان را به‌عنوان یک برگ چانه‌زنی حفظ کند. پوتین همچنین می‌خواست که به‌طور مستقیم با یک مقام آمریکایی در مورد آینده اوکراین مذاکره کند و نه از طریق دولت کیف — که به‌نظر می‌رسد ترامپ هم در روز چهارشنبه این فرصت را به او داده است.
این بیانیه‌ها درواقع یک نوع امتیازدهی به پوتین در سطح دیپلماتیک و سیاسی است، زیرا ترامپ از قبل پیش‌شرط‌هایی را پذیرفته است که می‌توانند وضعیت اوکراین را در آینده دچار تغییرات جدی کنند. ترامپ با این رویکرد به‌طور غیرمستقیم به پوتین کمک کرده که به هدف دیرینه خود، یعنی جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو، نزدیک‌تر شود. همچنین، به‌دلیل طرح‌های خاصی که ترامپ در مورد مذاکرات با پوتین مطرح کرده، می‌توان گفت که او به پوتین یک موقعیت ویژه برای بحث مستقیم در مورد آینده اوکراین داده است، که به نوعی می‌تواند به زلنسکی و حمایت‌های غرب از اوکراین آسیب برساند.
این رویکرد می‌تواند بر توازن قدرت در مذاکرات بین‌المللی تاثیرگذار باشد، به‌ویژه در صورتی که ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور دوباره انتخاب شود. از آن‌جایی که ترامپ به طور مکرر تاکید کرده که خواهان پایان جنگ است، احتمالاً این سیاست‌ها بر رابطه ایالات متحده با روسیه و کشورهای غربی تاثیرگذار خواهد بود.
ترامپ همچنین گفت که با اظهارات وزیر دفاع پیتر هگست که پیش‌تر در همان روز بیان کرده بود که هدف اعلام‌شده اوکراین برای بازپس‌گیری تمام اراضی بین‌المللی به رسمیت شناخته‌شده خود “غیرواقعی” است، موافق است.
ترامپ پیشنهاد کرده است که انتظار ندارد اوکراین تمام اراضی خود را در توافق صلح بازپس گیرد. با این حال، او گفته است که پایان دادن به جنگ برای او مهم‌تر از بازپس‌گیری تمام اراضی اوکراین است.
ترامپ و دولت او هنوز به‌طور دقیق مشخص نکرده‌اند که از روسیه چه انتظاری در هر توافق صلح دارند. با این حال، آنها اذعان کرده‌اند که روسیه قادر خواهد بود در ازای متوقف کردن جنگ، در حداقل بخشی از اراضی که از اوکراین تصرف کرده، باقی بماند. آنها معتقدند که اوکراین به تضمین‌های امنیتی نیاز دارد تا به آن ثبات بدهد و انگیزه‌ای برای پایین گذاشتن سلاح‌های خود ایجاد کند. همچنین انتظار دارند که اروپا مسئولیت بخش عمده‌ای از این تضمین‌ها را بر عهده بگیرد.
اروپا در یک خطر امنیتی بزرگ
این رویکرد ترامپ و تیمش در قبال اوکراین و روسیه، به‌ویژه در صورت ادامه روند مذاکرات صلح، ممکن است تبعات قابل‌توجهی برای سیاست جهانی و امنیت اروپا داشته باشد. در عین حال که ترامپ به دنبال دستیابی به یک توافق سریع و پایان جنگ است، اما در عمل، این پذیرش ماندن روسیه در بخشی از اراضی اوکراین، می‌تواند اعتبار این کشور را تحت تاثیر قرار دهد و موجب افزایش نگرانی‌هایی درباره حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین شود.
همچنین این نوع رویکرد از طرف ترامپ ممکن است نگرانی‌هایی را در کشورهای ناتو ایجاد کند. بسیاری از این کشورها ممکن است خواهان پایان دادن به جنگ باشند، اما همچنان نسبت به پذیرفتن موقعیت‌های جدیدی که به نفع روسیه تمام می‌شود، به‌شدت محتاط باشند. از سوی دیگر، تضمین‌های امنیتی از سوی اروپا برای اوکراین می‌تواند بار مالی سنگینی را به دوش کشورهای اروپایی بگذارد، به‌ویژه در شرایط اقتصادی پیچیده‌ای که این کشورها با آن روبه‌رو هستند.
این مسأله که آیا اوکراین می‌تواند با تضمین‌های امنیتی دست به کاهش تنش‌ها بزند و چه تاثیری بر آینده روابط روسیه و اوکراین خواهد داشت، همچنان یکی از مسائل پیچیده در سیاست‌های بین‌المللی است. در صورتی که ترامپ دوباره به ریاست‌جمهوری برسد، ممکن است این نوع رویکرد به‌طور جدی‌تر در دستور کار قرار گیرد و بر نحوه تعاملات جهانی و جایگاه آمریکا در مذاکرات صلح اثر بگذارد.
ترامپ چندین بار از گفتن اینکه چه امتیازاتی از روسیه پس از حمله به یک کشور همسایه انتظار دارد، خودداری کرد. او گفت: “من برنامه‌ام را به شما نمی‌گویم. فقط می‌توانم بگویم که پیشرفت زیادی کرده‌ایم.” او افزود که هر دو طرف برای متوقف کردن جنگ مشتاق هستند.
او همچنین گفت: “فکر می‌کنم احتمالاً در آینده‌ای نه‌چندان دور به توافقی برای آتش‌بس خواهیم رسید.”
رقص دیپلماتیک دو رهبر
در این رقص دیپلماتیک پرتنش با یک رهبر متخاصم؛ تماس ترامپ-پوتین احتمالاً کیف را ناراحت خواهد کرد، زیرا رئیس‌جمهور جو بایدن به هماهنگی نزدیک با رهبران اوکراین قبل از هر گونه تماس با مقامات روسی تأکید کرده بود. این بار، ترامپ ابتدا با پوتین صحبت کرده و سپس برای اطلاع‌رسانی به زلنسکی، با او تماس گرفت. ترامپ و زلنسکی در دسامبر در پاریس دیدار کردند.
پرسیده شد که آیا خطر بیرون ماندن زلنسکی از مذاکرات مربوط به کشور خودش وجود دارد، ترامپ پاسخ داد: “نه، فکر نمی‌کنم.” اما در نشانه‌ای از خطر احتمالی برای رئیس‌جمهور اوکراین که حمایت یک متحد بزرگ در حال نرم شدن است، ترامپ سپس افزود: “تا زمانی که او آنجا باشد. اما در نهایت، شما هم باید انتخابات برگزار کنید.”
این اظهارات ترامپ حاوی چند پیام مهم است. ابتدا، او سعی دارد به زلنسکی اطمینان دهد که در مذاکرات آینده مربوط به اوکراین حضور خواهد داشت. اما بخش دوم اظهارات او، یعنی اشاره به ضرورت برگزاری انتخابات، نشان‌دهنده نگرانی‌های احتمالی است که ترامپ و شاید دیگر مقامات آمریکایی درباره آینده سیاسی اوکراین دارند. در واقع، به نظر می‌رسد ترامپ در حال ارسال پیامی مبنی بر این است که اگر اوکراین به مسیر دموکراتیک خود ادامه دهد و انتخابات آزاد و منصفانه برگزار کند، باید آماده باشد که با تغییرات سیاسی و رهبری مواجه شود.
این اظهار نظر می‌تواند به دو صورت تفسیر شود؛ اولاً، ممکن است ترامپ به دنبال فشار بر زلنسکی برای پذیرش شرایطی باشد که ممکن است در آینده به کاهش قدرت یا حتی تغییر رهبری او منجر شود. ثانیاً، ممکن است او به نوعی بر اهمیت برگزاری انتخابات آزاد و دموکراتیک تأکید داشته باشد و نشان دهد که حمایت از اوکراین به شرطی ادامه خواهد داشت که دولت اوکراین به اصول دموکراتیک خود پایبند باشد.
از سوی دیگر، این اظهارات می‌تواند نشان‌دهنده نارضایتی ترامپ از نوع روابط با اوکراین یا از جهت‌گیری‌های سیاسی خاص زلنسکی باشد. ترامپ در گذشته نشان داده است که به دنبال توافق‌های سریع و عملی است و شاید این تغییرات سیاسی را به عنوان یک راه برای پیشبرد اهداف خود در نظر بگیرد.
در مجموع، اظهارات ترامپ نشان‌دهنده فشارهایی است که زلنسکی ممکن است از سوی آمریکا در آینده احساس کند، به‌ویژه اگر شرایط جنگی ادامه یابد و آمریکا بخواهد برگزاری انتخابات و ثبات سیاسی را در اوکراین به عنوان پیش‌شرطی برای حمایت‌های آینده قرار دهد. این اظهارات، برای کیف ممکن است پیامدهای ناخواسته‌ای داشته باشد، چرا که ممکن است باعث احساس بی‌اعتمادی نسبت به حمایت‌های ترامپ و آمریکا در آینده شود.
“پوتین مدت‌هاست که خواهان مذاکرات مستقیم با واشنگتن در مورد آینده اوکراین بوده است، چرا که او معتقد است اوکراین در دایره نفوذ مسکو قرار دارد و به عنوان ابزاری از سوی ناتو و غرب استفاده شده است؛ چیزی که رهبران اوکراین به شدت آن را نادیده گرفتن خواسته‌های ملت خود برای مدرن‌سازی و ادغام کامل‌تر با اروپا می‌دانند.”
“این تماس یک روز پس از آن انجام شد که روسیه یک شهروند آمریکایی به نام مارک فوگل را که به مدت ۳ سال و نیم در زندان بود، آزاد کرده و به دست استیو ویتکوف، دوست نزدیک ترامپ، توسعه‌دهنده املاک و نماینده ترامپ در خاورمیانه، سپرد.”
واکنش ها به یک تماس تلفنی
ترامپ گفت که از مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، جان راتکلیف، مدیر سیا، مایکل والتز، مشاور امنیت ملی و ویتکوف خواسته است که هدایت مذاکرات را بر عهده بگیرند. نکته قابل توجه این است که ژنرال بازنشسته کیت کلوگ که ترامپ در دوران انتقال قدرت به عنوان نماینده ویژه‌اش برای اوکراین و روسیه منصوب کرده بود و در حال کار بر روی یک طرح صلح بود، در این لیست غایب است. هم کلوگ و هم معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، برای دیدار با مقامات ارشد سیاست‌گذاری اروپا به مونیخ خواهند رفت تا در مورد تلاش‌های صلح صحبت کنند.
کارولین لوویت، سخنگوی کاخ سفید گفت: “در مورد ژنرال کیت کلوگ، او همچنان بخشی حیاتی این تیم است. او نقش عظیمی در رساندن مذاکرات به این مرحله ایفا کرده است و او هنوز بخشی از دولت ترامپ در این مذاکرات است.”
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین به خبرنگاران گفت: پوتین در این گفتگو؛ به از بین بردن ریشه‌های اصلی مناقشه اشاره کرده است و با ترامپ موافقت کرد که یک راه‌حل بلندمدت می‌تواند از طریق مذاکرات صلح‌آمیز حاصل شود. رئیس‌جمهور روسیه همچنین از اصلی‌ترین مفاهیم رئیس‌جمهور آمریکا حمایت کرد، اینکه زمان آن فرا رسیده است که کشورهای ما با هم همکاری کنند.”
زلنسکی در حساب تلگرام خود بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن تأیید کرد که گفت‌وگویی با ترامپ داشته است. وی گفت این گفت‌وگو بر دستیابی به صلح، توانایی‌های تکنولوژیکی از جمله استفاده از پهپادها و همچنین توانایی دو کشور برای همکاری با یکدیگر متمرکز بوده است.
زلنسکی نوشت: “رئیس‌جمهور ترامپ مرا از جزئیات گفت‌وگوی خود با پوتین مطلع ساخت”، و افزود که از این تماس “سپاسگزار” است. “اوکراین بیشتر از هر کس دیگری خواهان صلح است. ما در حال تعریف گام‌های مشترک خود با آمریکا برای متوقف ساختن تهاجم روسیه و تضمین صلحی پایدار و قابل اعتماد هستیم. همان‌طور که رئیس‌جمهور ترامپ گفت، بیایید این کار را انجام دهیم.”
فشار ترامپ به زلنسکی
اما در فشار بیشتر به زلنسکی، ترامپ در ادامه روز اشاره کرد که وزیر خزانه‌داری، اسکات بسنت، در حال سفر به کی‌یف است تا تلاش کند منابع بازپرداخت پول‌هایی که ایالات متحده در تلاش جنگی اوکراین تأمین کرده را تأمین کند.
«او می‌گوید که وزیر خزانه‌داری به آنجا می‌رود تا سندی تنظیم شود که در آن اطمینان حاصل کنیم که به نوعی این پول‌ها را پس خواهیم گرفت. چون ما خیلی بیشتر از اروپا پول صرف می‌کنیم، در حالی که اروپا در خطر بیشتری نسبت به ما قرار دارد.» او گفت در برابر صدها میلیارد دلار تأمین مالی که انجام داده‌اند باید از منابع طبیعی مانند فلزات نادر، نفت و گاز به امریکا جبران کنند و ما باید در اینباره، تضمینی بگیریم.
ترامپ خواستار این شده که پوتین جنگی را که از فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد، زمانی که روسیه بدون هیچ گونه تحریک به اوکراین حمله کرد، پایان دهد. اما ترامپ نشانه‌های کمی از اینکه چگونه می‌خواهد یک پیشرفت واقعی در این زمینه ایجاد کند، ارائه داده است و برخی از رهبران جهانی نگران هستند که او ممکن است کیف را مجبور به توافقی کند که تنها به روسیه زمان بدهد تا خود را بازسازی، دوباره مسلح کرده و حمله مجدد کند.
پیشرفت مهم برای پوتین و شکستی برای زلنسکی؟
در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ اغلب کلمات تندتری برای دوستان واشنگتن نسبت به دشمنان آن داشت و در دیدار ۲۰۱۸ با پوتین، او به نفع رهبر روسیه در برابر ادعای آژانس‌های اطلاعاتی ایالات متحده مبنی بر اینکه کرملین تلاش کرده بود انتخابات ۲۰۱۶ را تحت تأثیر قرار دهد، موضع گرفت. در طول کمپین انتخابات ۲۰۲۴، ترامپ اعلام کرد که جنگ اوکراین را در کمتر از ۲۴ ساعت به پایان خواهد رساند، که این امر کیف را نگران کرد که او ممکن است این کار را بر اساس شرایط پوتین انجام دهد.
تماس تلفنی روز چهارشنبه نشان‌دهنده یک پیشرفت مهم برای پوتین است و به تقریباً سه سال انزوای تقریباً کامل او از رهبران غربی که توسط دولت بایدن اعمال شده بود، پایان می‌دهد. آخرین باری که پوتین با یک رئیس‌جمهور آمریکا دیدار داشت، در نشستی در ژنو با بایدن در ژوئن ۲۰۲۱ بود، هشت ماه پیش از تهاجم رهبر روسیه به اوکراین. بایدن در اواخر سال ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲ مجموعه‌ای از تماس‌ها با پوتین داشت و تلاش می‌کرد او را از تهاجم منصرف کند، در حالی که روسیه به طور مداوم برنامه‌های خود برای حمله را انکار می‌کرد. اما از آن زمان سکوت برقرار بوده است.
از زمانی که ترامپ در ۲۰ ژانویه روی کار آمده است، او بارها در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره تماس‌هایش با پوتین طفره رفته و از بیان صریح اینکه آیا از زمان مراسم تحلیف با پوتین صحبت کرده است یا نه، خودداری کرده است. دلایل این امر نامشخص بوده‌اند.
او روز یکشنبه به خبرنگاران در هواپیمای نیروی هوایی یک گفت: «اگر در حال صحبت کردن باشیم، من نمی‌خواهم در مورد آن صحبت کنم، نمی‌خواهم در مورد گفتگوی‌مان به شما بگویم. هنوز زود است. اما باور دارم که داریم پیشرفت می‌کنیم.»
پوتین اخیراً به یک خبرنگار روسی گفت که آماده تعامل است و ادعاهای نادرست ترامپ مبنی بر تقلب در انتخابات ۲۰۲۰ را تکرار کرد و مدعی شد که اگر ترامپ هنوز در کاخ سفید بود، ممکن بود به اوکراین حمله نکرده باشد. به نظر می‌رسد این اظهارات برای تملق نفس ترامپ محاسبه شده‌اند.
پوتین گفت: «من همیشه رابطه‌ای تجاری، در عین حال عمل‌گرایانه و مبتنی بر اعتماد با رئیس‌جمهور فعلی آمریکا داشته‌ام.» «نمی‌توانم با او موافق نباشم که اگر او رئیس‌جمهور بود، اگر پیروزی او در سال ۲۰۲۰ از او دزدیده نشده بود، شاید بحرانی که در سال ۲۰۲۲ در اوکراین پدید آمد، وجود نداشت. ما آماده مذاکره در مورد مسائل اوکراین هستیم.»
انتظار می‌رود ترامپ در هر توافق صلح، از توافقی حمایت کند که روسیه کنترل بخشی یا تمام مناطق اوکراینی را که از سال ۲۰۲۲ به تصرف خود درآورده، حفظ کند. روسیه می‌خواهد کی‌یف را از ائتلاف دفاعی ناتو محروم کند.
زلنسکی ماه گذشته گفت که از مذاکرات و توافق صلح استقبال می‌کند، به شرطی که اوکراین نقش کاملی در مذاکرات داشته باشد. او گفت که در ماه‌های اخیر «دیدارهای خوبی» با ترامپ داشته و از تلاش برای رسیدن به صلح حمایت می‌کند.
زلنسکی در کی‌یف به خبرنگاران گفت: «من اطمینان دارم که او شانس‌های زیادی دارد.» «و ما معتقدیم که او می‌تواند موفق شود. اما این فقط با اوکراین امکان‌پذیر است. در غیر این صورت، اصلاً کارساز نخواهد بود. زیرا روسیه نمی‌خواهد به جنگ پایان دهد و اوکراین این کار را می‌کند.»
به گفته لارنس فریدمن، استاد بازنشسته مطالعات جنگ در کینگز کالج لندن، هر توافقی بر اساس میزان تقویت استقلال و حاکمیت اوکراین در برابر تجاوز احتمالی روسیه در آینده سنجیده خواهد شد.
فریدمن در تحلیلی اخیر نوشت: «در حالی که این جنگ بر سر قلمرو و کنترل آن است، در قلب این درگیری، عزم روسیه برای انکار استقلال و امنیت بلندمدت اوکراین قرار دارد.» «این استانداردی را تعیین می‌کند که هر توافق نهایی بر اساس آن قضاوت می‌شود و مسائلی که در صورت عدم توافق همچنان باید به آنها رسیدگی شود.»
او نوشت، حتی اگر مذاکره‌کنندگان به آتش‌بس برای جلوگیری از خونریزی بیشتر دست یابند، یک توافق صلح کامل زمان بسیار بیشتری می‌برد و با توجه به پیچیدگی مسائل، ممکن است هرگز حاصل نشود.
در حالی که انتظار می‌رود تماس تلفنی بین ترامپ و پوتین راه را برای دیدار حضوری هموار کند، مقامات روسی رویکرد حداکثری در مورد مذاکرات صلح اوکراین اتخاذ کرده‌اند و بر شرایط پوتین برای صلح که در ماه ژوئن تعیین شده بود، اصرار دارند – از جمله اینکه اوکراین از برنامه‌های پیوستن به ناتو صرف نظر کند؛ حاکمیت روسیه بر پنج منطقه اوکراین، از جمله مناطقی که توسط روسیه اشغال نشده‌اند را به رسمیت بشناسد؛ و شروع به خروج نظامی کند.
ترامپ گفت هیچ شرطی برای دیدار با پوتین تعیین نشده است.
او گفت: «ما انتظار داریم که او به اینجا بیاید و من به آنجا بروم و ما نیز احتمالاً در عربستان سعودی ملاقات خواهیم کرد.»
در پاسخ به این سوال که آیا زلنسکی در این دیدار در عربستان سعودی حضور خواهد داشت، پاسخ داد: «احتمالاً ما اولین دیدار را خواهیم داشت و سپس خواهیم دید که در مورد دومی چه کاری می‌توانیم انجام دهیم.»
*ترجمه: زهره نوروزپور
۳۱۵ ۳۱۵
