ولادیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین به رویترز گفته است که آماده انجام معامله‌ای با رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، است که شامل مشارکت ایالات متحده در توسعه ذخایر عظیم عناصر نادر خاکی و دیگر مواد معدنی حیاتی اوکراین می‌شود.
به گزارش بیپ نیوز، وب سایت خبرگزاری رویترز پس از اعلام رئیس جمهور اوکراین برای معامله با ترامپ در گزارشی به درخواست ترامپ برای این معامله که همان معادن نادر این کشور است نوشت: ترامپ در تاریخ ۳ فوریه گفت: می خواهم اوکراین به ایالات متحده عناصر نادر خاکی عرضه کند و در عوض از ایالات متحده برای حمایت مالی از تلاش‌های جنگی کی‌یف علیه روسیه بهره‌مند شود. زلنسکی این ایده را در استراتژی “طرح پیروزی” خود که به متحدان کی‌یف، از جمله ترامپ، در پاییز گذشته ارائه کرد، مطرح نمود.
طرح مزبور پیشنهاد می‌کند که با شرکای خارجی توافق‌هایی برای فراهم آوردن دسترسی مشترک به منابع استراتژیک و ارزشمند اوکراین انجام شود.
مشخص نبود که آیا ترامپ به همه انواع مواد معدنی حیاتی اشاره می‌کرد یا فقط به عناصر نادر خاکی. او گفت که ایالات متحده به دنبال انجام توافقی با اوکراین برای “عناصر نادر خاکی و چیزهای دیگر” است.
عناصر نادر خاکی گروهی متشکل از ۱۷ فلز هستند که برای ساخت آهنرباهایی استفاده می‌شوند که انرژی را به حرکت تبدیل می‌کنند و در وسایل نقلیه الکتریکی، تلفن‌های همراه، سیستم‌های موشکی و سایر تجهیزات الکترونیکی به کار می‌روند. برای این عناصر جایگزین‌های عملی وجود ندارد.
چین، که ترامپ آن را به جنگ تجاری تهدید کرده است، بزرگترین تولیدکننده عناصر نادر خاکی و بسیاری از مواد معدنی حیاتی دیگر در جهان است.
مؤسسه زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS) ۵۰ ماده معدنی را به عنوان مواد معدنی حیاتی در نظر گرفته است که شامل چندین نوع عناصر نادر خاکی، نیکل و لیتیوم می‌شود.
بر اساس داده‌های وزارت اقتصاد اوکراین،این کشور دارای ذخایر ۲۲ نوع از ۳۴ ماده معدنی است که اتحادیه اروپا آن‌ها را به عنوان مواد معدنی حیاتی شناسایی کرده است. این مواد شامل مواد صنعتی و ساختمانی، فروآلیاژها، فلزات گرانبها و غیرآهنی و برخی از عناصر نادر خاکی می‌شود. علاوه بر این، اوکراین ذخایر قابل توجهی از زغال‌سنگ دارد؛ با این حال، بیشتر این ذخایر اکنون تحت کنترل روسیه در مناطق اشغال‌شده قرار دارد.
اوکراین یکی از کشورهای غنی از منابع معدنی است که دارای ذخایر قابل توجهی از مواد معدنی کمیاب و نادر خاکی می‌باشد. این مواد به ویژه برای صنایع دفاعی، تکنولوژی‌های پیشرفته، فضایی و انرژی‌های سبز اهمیت دارند. مواد نادر خاکی (Rare Earth Elements یا REEs) ترکیب مهمی از فلزات و ترکیبات شیمیایی هستند که در تولید انواع فناوری‌های مدرن از جمله دستگاه‌های الکترونیکی، باتری‌ها، پنل‌های خورشیدی، و ابزارهای پزشکی استفاده می‌شوند.
بر اساس گزارش‌ها، اوکراین دارای ذخایر معتنابهی از این مواد کمیاب است که شامل عناصر مهمی مانند لانتیوم (Lanthanum)، سریم (Cerium)، ندیمیم (Neodymium)، پراتیوم (Praseodymium)، و ساماریوم (Samarium) می‌باشد. این مواد برای ساخت مگنت‌های دائمی، باتری‌های یون لیتیوم، توربین‌های بادی و دیگر دستگاه‌های الکترونیکی بسیار حیاتی هستند.
طبق اطلاعات موسسه زمین‌شناسی اوکراین، این کشور دارای عناصر نادر خاکی همچون لانتیوم و سریم است که در تولید تلویزیون‌ها و نورپردازی استفاده می‌شوند؛ همچنین ندیمیم که در توربین‌های بادی و باتری‌های خودروهای الکتریکی کاربرد دارد؛ و اربیم و ایتریوم که کاربردهای وسیعی از جمله در انرژی هسته‌ای و لیزرها دارند. همچنین تحقیقات تأمین‌شده توسط اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که اوکراین ذخایری از اسکاندیوم نیز دارد. با این حال، داده‌های دقیق در این زمینه به دلایل امنیتی طبقه‌بندی شده‌اند.
طبق گفته‌های ولادیمیر زلنسکی در مصاحبه‌ای که جمعه گذشته انجام شد، روسیه حدود نیمی از ذخایر نادر خاکی اوکراین را اشغال کرده است. این در حالی است که تحلیلگران معدن و اقتصاددانان اعلام کرده‌اند که اوکراین در حال حاضر معدن‌های عملیاتی تجاری برای استخراج عناصر نادر خاکی ندارد.
همچنین زلنسکی اشاره کرد که اوکراین دارای بزرگترین ذخایر تیتانیوم و اورانیوم در اروپا است. به علاوه، طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، اوکراین به عنوان یک تأمین‌کننده بالقوه کلیدی برای دیگر مواد معدنی استراتژیک شناخته می‌شود که شامل لیتیوم، بریلیم، منگنز، گالیوم، زیرکونیوم، گرافیت، اپاتیت، فلوریت و نیکل می‌شود.
خدمات زمین‌شناسی دولتی اوکراین اعلام کرد که این کشور یکی از بزرگترین ذخایر لیتیوم در اروپا را دارد که مقدار آن به حدود ۵۰۰,۰۰۰ تن متریک برآورد شده است. لیتیوم برای باتری‌ها، سرامیک‌ها و شیشه‌ها حیاتی است. ذخایر تیتانیوم عمدتاً در شمال‌غرب و مرکز اوکراین قرار دارند، در حالی که ذخایر لیتیوم در مرکز، شرق و جنوب‌شرقی کشور وجود دارد.
ذخایر گرافیت اوکراین، که یکی از اجزای کلیدی باتری‌های خودروهای برقی و رآکتورهای هسته‌ای است، ۲۰٪ از منابع جهانی را تشکیل می‌دهد. این ذخایر در مرکز و غرب اوکراین قرار دارند.
چه منابع اوکراینی تحت کنترل کی‌یف هستند؟
جنگ به‌طور گسترده‌ای در سراسر اوکراین آسیب وارد کرده است و اکنون روسیه حدود یک پنجم از خاک این کشور را تحت کنترل خود دارد.
بیشتر ذخایر زغال‌سنگ اوکراین که قبل از جنگ صنعت فولاد این کشور را تأمین می‌کردند، در شرق کشور متمرکز بوده و اکنون از دست رفته‌اند.
طبق برآوردهای اندیشکده‌های اوکراینی “ما اوکراین را می‌سازیم” و “موسسه ملی مطالعات استراتژیک”، حدود ۴۰٪ از منابع فلزی اوکراین اکنون تحت اشغال روسیه است. این ارزیابی‌ها تا نیمه اول سال ۲۰۲۴ بر اساس داده‌های موجود صورت گرفته است، اما اطلاعات دقیقی در مورد تقسیم‌بندی منابع ارائه نشده است.
از آن زمان، نیروهای روسیه به پیشروی‌های مستمر خود در منطقه شرقی دونتسک ادامه داده‌اند. در ماه ژانویه، اوکراین تنها معدن کک‌سازی زغال‌سنگ خود را که خارج از شهر پوکروفسک قرار داشت، بسته است. نیروهای مسکو در تلاش برای تصرف این منطقه هستند.
روس‌ها حداقل دو میدان لیتیوم اوکراین را در طول جنگ تصرف کرده‌اند: یکی در دونتسک و دیگری در منطقه زاپوریژیا در جنوب‌شرق کشور. با این حال، کیف هنوز میدان‌های لیتیوم در منطقه مرکزی کیروفوهراد را تحت کنترل دارد.
فرصت‌ها و چالش‌های معدن‌کاری در اوکراین
اولکسی سوبولف، معاون وزیر اقتصاد اوکراین، در ژانویه اعلام کرد که دولت در حال مذاکره با متحدان غربی از جمله ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و ایتالیا برای پروژه‌هایی است که به بهره‌برداری از مواد معدنی حیاتی مربوط می‌شود. دولت اوکراین تخمین زده که پتانسیل کل سرمایه‌گذاری در این بخش تا سال 2033 به حدود 12-15 میلیارد دلار خواهد رسید.
سرویس زمین‌شناسی دولتی اعلام کرده است که دولت در حال آماده‌سازی حدود 100 سایت برای واگذاری مشترک و توسعه است، اما جزئیات بیشتری ارائه نکرده است.
اگرچه اوکراین نیروی کار ماهر و نسبتاً ارزان‌قیمت و زیرساخت‌های توسعه‌یافته‌ای دارد، سرمایه‌گذاران به برخی موانع برای سرمایه‌گذاری اشاره می‌کنند. این موانع شامل فرآیندهای پیچیده و ناکارآمد مقرراتی و همچنین دشواری در دسترسی به داده‌های زمین‌شناسی و به‌دست آوردن اراضی می‌باشد.
این پروژه‌ها سال‌ها زمان برای توسعه نیاز دارند و به سرمایه‌گذاری اولیه قابل‌توجهی نیاز خواهند داشت.
به گزارش بیپ نیوز، در نهایت، تمایل ترامپ به توسعه منابع نادر اوکراین در چارچوب یک استراتژی بزرگ‌تر برای تضمین منابع حیاتی ایالات متحده و کاهش وابستگی به چین قرار دارد. علاوه بر این، دسترسی به این منابع می‌تواند برای ایالات متحده در زمینه‌های امنیت ملی و قدرت ژئوپولیتیک مزایای زیادی به همراه داشته باشد. با توجه به وضعیت کنونی جنگ و کنترل بخش‌هایی از این ذخایر توسط روسیه، دستیابی به این منابع برای ایالات متحده چالش‌هایی خواهد داشت که نیازمند همکاری‌های بین‌المللی و توسعه فناوری‌های استخراج و پردازش است.
*ترجمه: زهره نوروزپور
315 315
